[Khái niệm] Văn hóa là gì? Bản sắc văn hóa dân tộc là gì?

Chúng ta thường đề cập từ văn hóa trong cuộc đời hằng ngày, vậy văn hóa là gì ? Bạn đã hiểu rõ thế nào là văn hóa chưa? Bản sắc văn hóa dân tộc là gì? Nếu bạn chưa hiểu rõ về những khái niệm này thì bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn nhé!

Văn hóa là gì?

Trong các cuộc đối thoạt hằng ngày, có đôi khi chúng ta sẽ nghe thấy những lời chê bai người này, người kia không có văn hóa. Vậy văn hóa là gì? Văn hóa gồm những gì?

Văn hóa (文化) là khái niệm mang nội hàm rộng với biết bao cách hiểu khác nhau, liên quan đến mọi mặt đời sống vật chất và tinh thần của con người. Từ văn hóa trong tiếng Việt là từ gốc Nhật, người Nhật dùng từ này để định nghĩa cách gọi văn hóa theo phương tây. Từ tương ứng với văn hóa theo ngôn ngữ của phương Tây có nguồn gốc từ các dạng của động từ Latin colere là colo, colui, cultus với hai nghĩa: (1) giữ gìn, chăm sóc, tạo dựng trong trồng trọt; (2) cầu cúng.

Khái niệm văn hóa theo UNESCO: “Văn hóa là tổng thể sinh động các hoạt động và sáng tạo trong quá khứ và trong hiện tại. Qua các thế kỷ, hoạt động sáng tạo ấy đã tạo thành nên một hệ thống các giá trị, các truyền thống và thị hiếu – những nhân tố định vị đặc điểm riêng của mỗi dân tộc”. Định nghĩa này nhấn mạnh vào hoạt động sáng tạo của các cộng đồng người gắn liền với tiến trình phát triển có tính lịch sử của mỗi cộng đồng trải qua một khoảng thời gian dài tạo ra những giá trị có độ nhân văn phổ quát, cùng theo đó có độ đặc thù của mỗi cộng đồng, bản sắc riêng của từng dân tộc.

Trong tiếng Việt, văn hóa được dùng theo nghĩa thông dụng để chỉ học thức, lối sống. Theo nghĩa chuyên biệt, nó được dùng để làm chỉ trình độ phát triển của một giai đoạn. Trong khi theo nghĩa rộ thì văn hóa kể cả tất cả mọi thứ, từ các mặt hàng tinh vi, hiện đại, cho đến tín ngưỡng, phong tục, lối sống… Theo Đại từ điển tiếng Việt của Trung tâm Ngôn ngữ và Văn hóa Việt Nam – Bộ Giáo dục và đào tạo, do Nguyễn Như Ý chủ biên, Nhà xuất bản Văn hóa – Thông tin, xuất bản năm 1998, thì: “Văn hóa là những giá trị vật chất, tinh thần do nhân loại sáng tạo nên trong lịch sử”.

Trong cuộc đời hằng ngày, văn hóa thường được hiểu là văn học, nghệ thuật như thơ ca, mỹ thuật, sân khấu, điện ảnh… Các “trung tâm văn hóa” có ở mọi chỗ chính là cách hiểu này. Hay có một phương pháp hiểu thường thì khác cũng tương đối phổ biến: Văn hóa là lối sống kể cả phong cách ẩm thực, trang phục, đối xử và cả đức tin, tri thức được tiếp nhận… Vì thế chúng ta thường hay nói một người nào đó là văn hóa cao, có văn hóa hoặc văn hóa thấp, vô văn hóa.

Trong nhân loại học và xã hội học, định nghĩa văn hóa được nhắc đến đến theo một nghĩa rộng nhất. Văn hóa bao gồm tất cả mọi thứ vốn là một bộ phận trong đời sống con người. Văn hóa chẳng những là những gì liên quan đến tinh thần mà bao gồm cả vật chất.

Bên cạnh định nghĩa văn hóa thông thông thường còn những định nghĩa “vệ tinh” khác về văn hóa như:

Tiểu văn hóa

Tiểu văn hóa là văn hóa của các cộng đồng xã hội mà có các sắc thái khác với nền văn hóa chung cả của toàn xã hội. Người ta thường hay đề cập tiểu văn hóa của thanh niên, của 1 dân tộc ít người nào đó hay tiểu văn hóa của một cộng đồng người cư dân sống cũ kỹ ở một nước… Thực chất, tiểu văn hóa vẫn là một cơ quan của nền văn hóa chung; nó chỉ có những nét khác biệt khá rõ so với nền văn hóa chung, song không đối lập với nền văn hóa chung đó.

Mỗi xã hội đều có những dân tộc và cộng đồng khác nhau, và mỗi cộng đồng nhỏ ấy đều có những loại hình xử sự riêng, mang đặc trưng của cộng đồng ấy. Những biểu lộ ấy được gọi là “tiểu văn hóa” hay “văn hóa phụ”. Các cộng đồng này thường cho dù là những cá nhân có cùng một nền tảng dân tộc hoặc chủng tộc, quốc tịch hoặc tôn giáo, đôi khi kia còn là những nhóm người trong những lĩnh vực nghề nghiệp, lứa tuổi,… Bên trong số nhóm tiểu văn hóa có thể dễ dàng tìm thấy sự đồng tình, nhưng giữa các nhóm tiểu văn hóa với toàn xã hội nói chung, vẫn thường diễn ra sự bất đồng nào đó.

Phản văn hóa

Trong khi tiểu văn hóa vẫn hướng tới bảo quản những giá trị của nền văn hóa chung, thì phản văn hóa công khai bác bỏ những chuẩn mực, giá trị của nền văn hóa chung. Phản văn hóa cũng có thể được tính như tập hợp các chuẩn mực, giá trị của một nhóm người trong xã hội mà đối lập, xung đột với những chuẩn mực, giá trị chung cả của toàn xã hội. Như vậy, so với tiểu văn hóa thì sự khác biệt giữa phản văn hóa và văn hóa chung là lớn hơn nhiều. Phản văn hóa là điều hay thấy trong mỗi xã hội.

Văn hóa nhóm

Văn hóa nhóm là hệ thống các giá trị, các quan niệm, tập tục được hình thành trong nhóm. Văn hóa nhóm được hình thành từ khi các mối quan hệ trong nhóm được thiết lập và cùng theo với thời gian các quy chế được hình thành, các thông tin được nhận đổi và các thành viên cùng trải qua các sự kiện. Tất cả những nhóm nhỏ đều có văn hóa của mình, nhưng cùng theo đó cũng là phần nào của nền văn hóa toàn xã hội. Như vậy, văn hóa nhóm cho thấy trong nền văn hóa chung còn có thể có các nét riêng biệt của các tập đoàn, các tổ chức xã hội khác nhau. Cũng có những quan điểm cho rằng, văn hóa nhóm dùng làm chỉ nền văn hóa riêng nhỏ hơn tiểu văn hóa.

Văn minh

Ở một góc cạnh nào đó, cũng cần phải phân biệt văn hóa với văn minh. Đây là một vấn đề khá phức tạp và đã từng tồn tại rất nhiều quan niệm không trùng lặp về sự phân biệt này. Một số nhà xã hội học thì cho rằng, sự gần nhau hay không trùng lặp giữa văn hóa và văn minh là nằm ở nội dung mà đưa ra hai khái niệm văn hóa và văn minh.

Văn hóa được coi là biểu lộ tinh thần sâu xa của cộng đồng, còn văn minh thì bắt nguồn từ khoa học và bộc lộ trước hết ở sự tiến bộ của kỹ thuật, của máy móc, sản xuất. Hoặc có ý kiến khác cho rằng, thực chất, thuật ngữ văn minh là để chỉ toàn bộ những nền văn hóa biệt lập có xuất xứ chung hay quan hệ chung, như văn minh phương Tây cho dù là văn hóa Pháp, Anh, Đức,…

Một cách nhìn nhận khác, thì coi văn hóa là những khía cạnh trừu tượng hóa của một xã hội riêng biệt. Còn văn minh được chia thành những bậc cao thấp khác nhau. Văn minh bậc cao được xem là một tổng thể văn hóa kể cả những nét đặc thù văn hóa quan trọng nhất thấy được trong nhiều xã hội riêng biệt; văn minh phương Tây trong đó có nhiều xã hội có chung một hình thức đặc thù về khoa học, kỹ thuật, nghệ thuật,… Văn minh bậc thấp được cấu thành bởi một dân tộc thuần nhất đặc trưng cho những xã hội giai cấp xuất hiện sớm nhất trong lịch sử (văn minh Ai Cập, Trung Hoa…).

Nền văn hóa

Nói đến văn hóa là nói đến góc cạnh nhận thức hệ của văn hóa, tính giai cấp của văn hóa và trên cơ sở đó hiểu rõ sự vận động của văn hóa trong xã hội có giai cấp. Với cách tiếp cận như vậy, có thể quan niệm: Nền văn hóa là biểu thị cho toàn bộ nội dung, tính chất của văn hóa được hình thành và phát triển trên cơ sở kinh tế – chính trị của mỗi thời kỳ lịch sử, trong đấy ý thức hệ của giai cấp thống trị chi phối phương hướng phát triển và quyết định hệ thống các chính sách, luật pháp quản lý các hoạt động văn hóa.

Các loại hình văn hóa

Các mô hình văn hóa cơ bản bao gồm: Văn hóa tinh thần (văn hóa phi vật chất) và văn hóa vật chất.

Văn hóa tinh thần

Văn hóa tinh thần hay còn coi là văn hóa phi vật chất là những ý niệm, tín ngưỡng, phong tục, tập quán, giá trị, chuẩn mực,… tạo ra một hệ thống. Hệ thống đó bị chi phối bởi trình độ của các giá trị, đôi khi có thể phân biệt một giá trị bản chất. Chính giá trị này mang lại cho văn hóa sự nhất trí và khả năng tiến hóa nội tại của nó.

Văn hóa vật chất

Ngoài các yếu tố phi vật chất như giá trị, tiêu chuẩn… nền văn hóa còn kể cả mọi thứ những sáng tạo hữu hình của loài người mà trong xã hội học gọi chung là đồ tạo tác. Những con đường, tòa cao ốc, đền đài, phương tiện giao thông, máy móc thiết bị… đều là đồ tạo tác. Văn hóa vật chất và phi vật chất liên quan chặt chẽ với nhau.

Khảo sát một nền văn hóa có thể thấy văn hóa vật chất phản ánh những giá trị văn hóa mà nền văn hóa đó gọi là quan trọng. Ở các nước Hồi giáo, công trình kiến trúc đẹp nhất và hầm hố nhất thường là thánh đường trong khi ở Mỹ, nó lại là cửa hàng thương mại. Văn hóa vật chất còn phản ánh công nghệ hiểu theo định nghĩa xã hội học là sự áp dụng kiến thức văn hóa vào sinh hoạt trong môi trường tự nhiên. Tháp Eiffel phản ánh công nghệ cao hơn tháp truyền hình Hồ Chí Minh. Ngược lại, văn hóa vật chất cũng làm thay đổi những thành phần văn hóa phi vật chất.

Bản sắc văn hóa dân tộc là gì?

Bản sắc văn hóa dân tộc là gì?

Bản sắc văn hóa dân tộc (tiếng Anh: National cultural identity) là một định nghĩa gắn liền với định nghĩa văn hóa. Theo tâm lý học xã hội, xã hội học và nhân học, bản sắc là cách nhận thức của 1 cá thể về: Chính cá thể đó, một cá thể khác hoặc một nhóm xã hội. Như vậy, khái niệm bản sắc thường dùng để làm chỉ những cá tính khác nhau của một cá thể hay một nhóm nhiều cá thể của 1 nhánh hoặc nhóm xã hội đặc trưng.

Theo giáo sư Tâm lý học Peter Weinreich, đại học Ulster: “Bản sắc của 1 cá thể là toàn trang của phân giải cá nhân, qua đó cách mà cá thể phân giải chính mình ở hiện tại được tiếp tục từ cách cá thể phân giải chính mình trong quá khứ, cũng giống truyền cảm hứng cho tiến trình phân giải chính mình trong tương lai”.

Bản sắc văn hóa là một phạm vi nhỏ thuộc nền văn hóa rộng lớn của 1 địa phương, một vùng hay kể cả một quốc gia. Bản sắc văn hóa là nói về những nét đẹp trong văn hóa, những nét tinh tuý mà chỉ vùng, địa điểm hay dân tộc đó mới có, và là nét văn hóa diệu kỳ nhất trong nền văn hóa chung để khi nhắc đến là nhớ ngay đến địa chỉ cụ thể nào đó, hoặc dân tộc nào đó.

Vì vậy, ta cũng có thể hiểu, bản sắc văn hóa dân tộc là thuật ngữ chỉ sắc thái, nhan sắc và thuộc tính đặc biệt, cái riêng cho một nền văn hóa, của 1 dân tốc để phân biệt với những dân tộc khác trên thế giới. Bản sắc văn hóa dân tộc là cái gốc của nền văn hóa, những đặc thù chẳng thể trộn lẫn trong cội nguồn văn hóa của mỗi dân tộc. Bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam là những nét đặc trưng đặc biệt làm nên sắc thái, bản lĩnh và dấu ấn riêng của dân tộc Việt, từ các nét đó để phân biệt dân tộc này với dân tộc khác.

Ý nghĩa của bản sắc văn hóa dân tộc

• Bản sắc văn hóa dân tộc là cỗi rễ hình thành nên nền văn hóa đặc trưng của một dân tộc từ lâu đời.
• Bản sắc văn hóa dân tộc luôn hiện diện vĩnh viễn, trường tồn và giữ nguyên theo thời gian.
• Bản sắc văn hóa dân tộc đại diện cho 1 dân tộc, tạo nên những nét đặc thù về mọi mặt như tín ngưỡng, tính cách dân tộc, phong tục tập quán, tính cách…
• Bản sắc văn hóa dân tộc là gia tài vô giá cần được gìn giữ của 1 dân tộc.
• Bản sắc văn hóa dân tộc là một biểu hiện đa chủng loại và phong phú.

Qua bài viết trên đây, hy vọng bạn đã hiểu rõ hơn về khái niệm văn hóa và bản sắc văn hóa dân tộc là gì. Để tham khảo thêm những thông tin thường thức thú vị khác, hãy đều đều truy cập Web nhé! Hẹn gặp lại bạn trong số bài viết lần tới của chúng tôi!

Tham khảo thêm

• Trap là gì? Trap là gì trên Facebook? Trap boy, trap girl là như ra sao?
• Cái nịt là gì? Còn cái nịt có tức là gì?
• Giãn cách xã hội là gì? Giãn cách xã hội tiếng Anh là gì?
• Tham sân si là gì? Tham sân si mạn nghi là gì?
• Gen Z là gì? Thế hệ Z là gì? Đặc điểm thế hệ Z

văn hóa là gì, bản sắc văn hóa dân tộc là gì, thế nào là văn hóa, nền văn hóa là gì, văn hóa là gì cho ví dụ, văn hóa bao gồm những gì, khái niệm văn hóa, khái niệm về văn hóa, khái niệm văn hóa là gì, khái niệm văn hóa của unesco

Nội dung [Khái niệm] Văn hóa là gì? Bản sắc văn hóa dân tộc là gì? được tổng hợp sưu tầm biên tập bởi: Trường Thịnh Group. Mọi ý kiến vui lòng gửi Liên Hệ cho truongthinh.info để điều chỉnh. truongthinh.info tks.